Çin'in arabuluculuğunda başlayan İran-Suudi diyaloğu, Trump'ın Körfez çıkarmasıyla yeni bir boyut kazandı. Ortadoğu'da vekâlet savaşlarından stratejik yumuşamaya geçilen bu dönemde, Türkiye için fırsatlar kadar sınavlarla dolu bir satranç tahtası kuruluyor.
Mayıs 2025 itibarıyla Ortadoğu'da yankılanan dikkat çekici gelişmelerden biri, İran ile Suudi Arabistan arasındaki yakınlaşma süreci oldu.
Yıllardır süren gerilim, vekalet savaşları ve derin mezhepsel ayrılıkların ardından, bu iki bölgesel gücün diplomasi masasında buluşması, Körfez'deki klasik denklemleri altüst ediyor.
Bu çarpıcı dönüşüm, sadece bölgesel siyaseti değil, Türkiye'nin Ortadoğu'daki konumunu ve dış politika stratejilerini de doğrudan etkiliyor.
Yakınlaşmanın arka planı: Çin'in rolü ve tarafların çıkarları
İran ile Suudi Arabistan arasındaki yakınlaşmanın temelinde, başta Çin olmak üzere üçüncü tarafların arabuluculuk çabaları ve her iki ülkenin stratejik çıkarlarının değişimi yatıyor.
Mart 2023'te Pekin'de imzalanan ve diplomatik ilişkilerin yeniden kurulmasını sağlayan anlaşma, Çin'in bölgedeki artan diplomatik nüfuzunun somut bir göstergesi oldu.
Çin, tarafsız ve güvenilir bir arabulucu olarak algılanmasıyla, ABD'ye olan bölgesel güvensizliğin yarattığı boşluğu doldurdu.
Pekin'in hem Tahran hem de Riyad ile güçlü ekonomik bağları, arabuluculuk rolünü pekiştiren en önemli faktörlerden biriydi.
Çin, her iki ülkenin de en büyük ticaret ortağı konumunda ve özellikle İran için, ABD yaptırımları altındaki ekonomisinin can damarı.
Ancak yakınlaşma sadece dış arabuluculuğun bir sonucu değil. Hem İran hem de Suudi Arabistan, bu diplomatik adım için kendi iç ve dış dinamiklerinden kaynaklanan güçlü motivasyonlara sahipti:
İran'ın motivasyonları:
- Ekonomik baskı: ABD yaptırımlarının ağır yükü altındaki İran ekonomisi, kronik enflasyon, işsizlik ve yaygın protestolarla boğuşuyordu. Suudi Arabistan ile ilişkilerin normalleşmesi, ticaret ve ekonomik bağlantıları geliştirerek bu baskıyı hafifletme potansiyeli taşıyordu.
- Küresel izolasyonu kırma: İran, uluslararası arenadaki yalnızlığını kırmak ve bölgesel nüfuzunu korumak istiyordu. Suudi Arabistan'ın, özellikle 2018'den sonra artan askeri yetenekleri ve Çin ile güçlenen ekonomik bağları, Tahran'da stratejik bir tehdit algısı yaratmıştı. Riyad ile yakınlaşma, bu tehdidi dengeleme ve bölgesel rekabetin maliyetini düşürme amacı taşıyordu.
- Çin bağlantısı: Çin'in büyüyen ekonomisi ve enerji talebi, İran için kritik bir pazar sunuyor. Tahran, Çin ile stratejik ortaklığını sürdürmek ve hatta ticarette Çin Yuanı'nı kullanma olasılığını değerlendirerek dolarizasyondan uzaklaşma eğilimindeydi. Suudi Arabistan'ın da Çin ile güçlü ilişkiler kurması, İran'ın Pekin'in desteğini kaybetme endişesini beraberinde getirmişti.
Suudi Arabistan'ın motivasyonları:
- Vizyon 2030 ve ekonomik çeşitlendirme: Veliaht Prens Muhammed bin Selman liderliğindeki Suudi Arabistan, petrol bağımlılığını azaltma ve ekonomisini çeşitlendirme hedefiyle "Vizyon 2030" reform programını hızlandırdı. Bu iddialı projelerin başarısı için bölgesel istikrar ve yabancı yatırım çekme yeteneği hayati önem taşıyordu. İran ile gerilimin devam etmesi, bu hedeflere ulaşmayı zorlaştırıyordu.
- ABD'ye güvenin azalması: Suudi Arabistan, ABD'nin bölgeden kademeli olarak çekilme eğilimi, 2015 İran nükleer anlaşması ve özellikle 2019'daki Aramco saldırısı sonrası beklenen ABD askeri tepkisinin gelmemesi gibi nedenlerle Washington'a olan güvenini sorgulamaya başladı. Biden yönetiminin insan hakları eleştirileri de ilişkileri germişti. Bu durum, Riyad'ı dış politikasını yeniden kalibre etmeye ve müttefiklerini çeşitlendirmeye itti.
- Bölgesel liderlik ve otonomi: Suudi Arabistan, Körfez'de ve Arap dünyasında liderlik rolünü pekiştirmek istiyor. İran ile gerilimin azaltılması, bu liderlik arayışına alan açıyor ve Riyad'ın stratejik otonomi kapasitesini artırıyor. OPEC+ içindeki Rusya ile iş birliği ve BRICS gibi platformlara olan ilgisi de bu stratejinin bir parçası.
Trump yönetiminin dolaylı etkisi (Hipotez):
Suudi Arabistan'ın, ABD-İran nükleer müzakerelerinde arabuluculuk yapmayı teklif edildiği söylenmektedir.
Bu durum, Trump'ın yaklaşımının önceki ABD yönetimlerinden farklı olarak bölgedeki ortaklarla daha "işbirlikçi ve şeffaf" olduğu algısıyla bağlantılıdır.
Ancak bu, İran-Suudi normalleşmesinin ilk adımları için değil, daha çok nükleer müzakereler ve genel bölgesel diyalog için bir "destekleyici etken" olarak ortaya çıkmaktadır.
Yani, bu durum, halihazırda başlamış olan yakınlaşma ve diyalog sürecinin ABD tarafından sonradan benimsenmesi ve fırsata dönüştürülmesi olarak yorumlanabilir.
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Hepsini göster 30
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
15 Haziran 2025 - İsrail'le İran arasındaki füze savaşında üçüncü gün yaşanırken geceden bu yana karşılıklı saldırılar sürüyor. İran’ın başkenti Tahran’daki Emniyet Müdürlüğü binası, İsrail istihbarat servisi Mossad’a ait saldırı drone'larıyla vuruldu. Saldırıda hafif hasar meydana gelirken, çok sayıda polis memuru yaralandı. Öte yandan Tahran'ın merkezinde, bakanlıkların yer aldığı caddede şiddetli bir patlama yaşandı. Dışişleri Bakanlığı'na çok yakın bir noktada meydana gelen patlama sonrası büyük yıkım meydana geldi. İranlı kaynaklar, İsrail Hava Kuvvetleri'nin Tahran'a yönelik saldırılarına paralel olarak, "Mossad ajanlarının" Tahran'ın çeşitli yerlerine önceden yerleştirilmiş bombaları uzaktan patlattığını ileri sürdü. İran medyası, 3 gün içinde gerçekleştirilen saldırılarda can kaybının 128'e yükseldiği bildirdi. (Atta Kenare/AFP) -
2/30
14 Haziran 2025 - 12 Haziran'dan beri internet ve sabit telefon hatlarının kesik olduğu Gazze'de Filistinliler internet sinyali yakalamak için telefonlarını havaya kaldırıyor. BM Genel Sekreter Sözcü Yardımcısı Stephanie Tremblay cuma günü düzenlediği basın toplantısında İsrail ordusunun Gazzelilere sosyal medyadan seslenerek belirli alanlardan uzaklaşma çağrısı yaptığını hatırlatmış ve "Gazze'deki çoğu kişinin bu duyuruya erişmesinin bir yolu yok" demişti. Tremblay, BM'nin bölgedeki ortaklarının, bu kabloları tamir etmek istediğini ancak nisan ayından yana bu konudaki 20'den fazla talebin İsrail tarafından reddedildiğini vurgulamıştı. (Omar Al-Qattaa/AFP) -
3/30
13 Haziran 2025 - İran'ın başkenti Tahran'ın kuzeyindeki bir apartmanda meydana gelen patlamanın ardından bir itfaiyeci meslektaşlarına sesleniyor. İsrail gece saatlerinde başladığı saldırılarında İran'nın başkentinin yanı sıra Tebriz, Loristan ve Kirmanşah gibi bölgeleri hedef aldı. ABD-İran nükleer müzakerelerinin pazar günü gerçekleşmesi beklenen 6. turu öncesinde yapılan hava saldırılarında İran'ın Natanz nükleer tesisi de vuruldu. İsrail'in "Yükselen Aslan" adını verdiği operasyonda Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri ve Devrim Muhafızları Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami gibi isimlerin yanı sıra ülkenin nükleer çalışmalarda önde gelen 6 bilim insanının da öldüğü aktarıldı. İran medyasına göre saldırılarda 78 kişi hayatını kaybetti. (Vahid Salemi/AP) -
4/30
12 Haziran 2025 - Merkezi Endüstriyel Güvenlik Gücü'nün (CISF) X hesabında paylaşılan bu fotoğraf, Ahmedabad havalimanı yakınlarındaki bir yerleşim bölgesine düşen AN Air India uçağının arka kısmını gösteriyor. Havacılık yetkilileri, havayolu şirketinin "trajik kaza" diye nitelendirdiği olayda, Londra'ya giden Air India 171 numaralı yolcu uçağının Hindistan'ın batısındaki Ahmedabad kentinde 242 yolcuyla birlikte düştüğünü açıkladı. Yolcuların 169’u Hindistan, 53’ü Britanya, yedisi Porkekiz, biriyse Kanada vatandaşıydı. Ahmedabad Polis Komiseri G.S. Malik, faciada 204 kişinin öldüğünü, 41 kişinin yaralandığını söyledi (AFP/Merkezi Endüstriyel Güvenlik Gücü) -
5/30
11 Haziran 2025 - Gazze'deki Nuseyrat mülteci kampında Filistinli bir çocuk yemek sırasında. UNICEF'in küresel sözcüsü James Elder, Gazze'de kıtlığın çok kadar yakın olduğunu ve kıtlık başladığında yardımların ulaşması için çok geç olacağını, bunun sonucunda kitlesel ölümlerin yaşanacağı uyarısında bulundu. Filistin topraklarında yaşananları "korkunç" diye niteleyen Elder, bu kadar çok çocuğun öldürülmesinin artık şoke edici olmaktan çıktığını söylerken, "Artık trajedi içinde yaşamaktan öteye geçtik. Biz de bu trajedinin suç ortağıyız" dedi. Birleşmiş Milletler, İsrail'in 11 haftadır sürdürdüğü abluka nedeniyle Gazze'nin 2,3 milyonluk nüfusunun çoğunun kıtlık riski altında olduğunu ve akut yetersiz beslenme sorunu yaşayan küçük çocukların oranının neredeyse üç katına çıktığını açıkladı. (Eyad Baba/AFP) -
6/30
10 Haziran 2025 - Avusturya'nın güneydoğusundaki Graz kentinde, okulda meydana gelen silahlı saldırıda en az 10 kişinin hayatını kaybettiği okulun yakınındaki geçici anma yerine mumlar bırakıldı. Avusturya Başbakanı Christian Stocker, eski bir öğrencinin gerçekleştirdiği silahlı saldırının ardından üç günlük ulusal yas ilan etti. Graz Belediye Başkanı Elke Kahr, saldırganın da öldüğünü açıkladı. Polis, saldırganın 21 yaşında olduğunu, iki silahla saldırıyı gerçekleştirdiğini ve sonrasında okulun tuvaletinde intihar ettiğini bildirdi. (Georg Hochmuth/AFP) -
7/30
9 Haziran 2025 - İsrail güçlerinin Gazze'ye giden yardım gemisi Madleen'i durdurmasının ardından Aşdod Limanı'nda toplanan protestocular Filistin bayrağı ve pankartlarla eylem yaptı. İsveçli aktivist Greta Thunberg'ün de içinde bulunduğu, Gazze Şeridi'ne yönelik deniz ablukasını kırmaya çalışan yardım gemisi Madleen bugün İsrail tarafından alıkondu. Filistin yanlısı Özgürlük Filosu Koalisyonu tarafından işletilen gemi, Gazze'ye yardım götürerek bölgedeki insani kriz hakkında uluslararası farkındalığı artırmayı amaçlıyordu. İsrail Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada İsrail ordusunun gemiyi alıkoyduğu ve aktivistlerin ülkelerine gönderileceği söylendi. Yolcuların iyi durumda olduğu belirtilirken gemi için "ünlülerin özçekim yatı" ifadeleri kullanıldı. (Maya Levin/AFP) -
8/30
7 Haziran 2025 - Ukrayna'nın Harkiv kentinde Rusya'nın drone saldırısı sonucu binalar hasar gördü. Rusya'nın gece ve sabah saatlerinde Ukrayna'ya düzenlediği saldırılarda üç kişinin hayatını kaybettiği, 21 kişinin de yaralandığı bildirildi. Rus yetkililer de Ukrayna'nın Moskova'ya düzenlediği drone saldırısı sonucu iki kişinin yaralandığını açıkladı. İstanbul'da yapılan son barış müzakeresinde taraflar daha fazla esir takası yapma üzerinde anlaşmıştı. Öte yandan Kremlin'den bugün yapılan açıklamada Kiev'in takası süresiz olarak ertelediği öne sürüldü. Ukrayna ise bu iddiayı yalanlayarak Moskova'ya "kirli oyunlar oynamayı" bırakma çağrısı yaptı. (Vitalii Hnidyi/Reuters) -
9/30
6 Haziran 2025 - Gazze'nin Deir el-Balah bölgesindeki Filistinliler, İsrail bombardımanı sonucu yıkılan bir caminin yıkıntıları yanında bayram namazını kılıyor. Dünya çapındaki Müslümanlar bugün Kurban Bayramı'nı kutlarken, Gazze'de yıkılmış camilerin yanında kılanan namazlar kameralara yansıdı. İsrail ordusunun, Kurban Bayramı'nın ilk gününde Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda 19 Filistinli hayatını kaybetti. Han Yunus'un Batn es-Semin, Kizan en-Neccar, Satr el-Garbi, Ketibe bölgelerinin yanı sıra Refah kentinin doğusundaki bölgelere de yoğun topçu saldırıları düzenlendiği bildirildi. (Abdel Kareem Hana/AP) -
10/30
5 Haziran 2025 - Filipinler'in başkenti Manila'daki Pasig Nehri'ndeki kirlilik, Dünya Çevre Günü'nde drone görüntülerine yansıdı. 1973'ten beri 5 Haziran'ı Dünya Çevre Günü olarak kutlayan Birleşmiş Milletler, bu yıl plastik kirliliğine odaklanmaya karar verdi. BM Çevre Programı'na göre dünya çapında her yıl en az 400 milyon ton plastik üretiliyor ve bunların yüzde 10'undan azı geri dönüştürülüyor. Plastikler ve onların parçalanmasıyla oluşan mikroplastikler doğayı, insan ve hayvan sağlığını tehdit ediyor. Bir kişinin yılda en az 50 binden fazla plastik parçacığı tükettiği tahmin ediliyor. (Eloisa Lopez/Reuters) -
11/30
4 Haziran 2025 - Mısır'da Kurban Bayramı öncesinde Giza'nın kuzeydoğu banliyölerindeki Burkaş deve pazarında çocuklar develerin yanında. Ülkenin dört bir yanından gelen Mısırlılar, kurbanlık deve almak için pazara akın ediyor. Yaklaşık 25 dönümlük alana kurulu pazar, 1995’ten bu yana hem Mısır’ın tek deve pazarı hem de Arap dünyası ve Ortadoğu’nun en büyüğü olma özelliğini taşıyor. Develer hacmine göre fiyatlandırılırken, fiyatlar 30 bin ila 180 bin Mısır lirası (yaklaşık 23 bin TL ila 141 bin TL). Develerin ortalama ağırlıklarınınsa 300 kilogram civarında olduğu belirtiliyor. (Khaled Desouki/AFP) -
12/30
4 Haziran 2025 - Brezilya Milli Takımı antrenörü Carlo Ancelotti, Sao Paulo'da takımı 2026 FIFA Dünya Kupası elemelerine hazırlıyor. Brezilya, 5 Haziran'da Ekvador'la maça çıkacak. 65 yaşındaki tecrübeli teknik direktör, Real Madrid'le üçer Şampiyonlar Ligi, UEFA Süper Kupa ve ikişer FIFA Kulüpler Dünya Kupası, LaLiga, İspanya Kral Kupası ile İspanya Süper Kupa sevinci yaşadı. Brezilya Futbol Federasyonu Başkanı Ednaldo Rodrigues, İtalyan çalıştırıcının takımın başına getirildiği duyurulurken, "Ancelotti'yi Brezilya’nın başına getirmek, yalnızca stratejik bir hamle değil. Bu adımla, podyumun en üst basamağını geri almaya kararlı olduğumuzu tüm dünyaya ilan etmek istiyoruz. O, futbol tarihinin en büyük teknik direktörlerinden biri ve artık gezegenin en iyi milli takımına liderlik edecek. Onunla birlikte Brezilya futbolu için yeni ve görkemli bir dönemi başlatacağız" diye konuşmuştu. (Nelson Almeida/AFP) -
13/30
2 Haziran 2025 - Güney Kore'de Demokrat Parti'nin başkan adayı Lee Jae-myung, son mitinginde kurşun geçirmez cam arkasında konuşma yaptı. Eski Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'ün görevden azledilmesinin ardından yeni devlet başkanını belirleyecek 3 Haziran'daki başkanlık seçimi için erken oy verme süreci geçen hafta başlamıştı. 51 milyonu aşkın nüfusa sahip Güney Kore'deki 44 milyondan fazla kayıtlı seçmen, gelecek 5 yıl boyunca devlet başkanlığı görevini sürdürecek kişiyi belirleyecek. 2022'deki seçimde Yoon'a yüzde 0,7 oranla kıl payı kaybeden Lee'nin bu seçimden galip çıkması ihtimalinin yüksek olduğu öngörülüyor. The Economist'in gerçekleştirdiği ankete göre Lee, yüzde 47'yle lider konumunda (Anthony Wallace/AFP) -
14/30
1 Haziran 2025 - McLaren, Formula 1 İspanya Grand Prix'sini ilk iki sırada bitirmeyi böyle kutladı. Sezonun 9. yarışını Avustralyalı pilot Oscar Piastri kazandı. Barselona'daki 4,65 kilometrelik Barselona-Katalonya Pisti'nde yapılan yarış, 66 tur üzerinden düzenlendi. 2025 sezonundaki 5. zaferine imza atan Piastri, yarışı 1 saat 32 dakika 57,375 saniyelik süresiyle ilk sırada tamamladı. Piastri'nin Britanyalı takım arkadaşı Lando Norris, Piastri'nin 2,471 saniye gerisinde ikinci, Ferrari'nin Monakolu pilotu Charles Leclerc ise liderin 10,455 saniye arkasında üçüncü oldu. Red Bull'un son şampiyon pilotu Max Verstappen, Mercedes pilotu George Russell'la çarpışmasının ardından 10 saniyelik zaman cezası alarak 10. sıraya geriledi. (Joan Monfort/AP) -
15/30
31 Mayıs 2025 - Paris Saint Germain futbolcuları, UEFA Şampiyonlar Ligi kupasını kaldırarak kutlama yapıyor. PSG ve Inter, Şampiyonlar Ligi'nin finali için Almanya'nın Münih kentindeki Allianz Arena'da karşı karşıya geldi. Karşılaşmadan 5-0 galip çıkan PSG, ilk kez Avrupa'nın en büyük futbol kupasının sahibi oldu. PSG taraftarları galibiyetin ardından kutlamalar için Paris sokaklarına akın etti. (Marco Bertorello/AFP) -
16/30
30 Mayıs 2025 - Fransa'nın güneydoğusundaki Marsilya'da yer alan bir binanın cephesinde, sokak sanatçısı Banksy'nin yeni eseri görülüyor. Ünlü sokak sanatçısının Instagram hesabında paylaşarak duyurduğu yeni eseri, sokaktaki direğin gölgesini bir deniz fenerine dönüştürüyor ve üstünde "Bende gördüğün şey olmak istiyorum" yazıyor. Kimliği bilinmeyen Banksy, kariyerine Birleşik Krallık'ın Bristol kentinde binalara sprey boyayla resim yaparak başlamıştı. Dünya çapında üne kavuşan sanatçının eserleri müzayedelerde milyonlarca dolara satılıyor. (Viken Kantarcı/AFP) -
17/30
29 Mayıs 2025 - Yerinden edilmiş Filistinliler Gazze Şeridi'nin merkezindeki bir yardım dağıtım merkezinden dönerken, bir çocuk ABD destekli özel bir yardım grubu olan Gazze İnsani Yardım Vakfı'nın (GHF) yardım malzemeleriyle dolu kutuyu taşıyor. GHF, bölgedeki uzun süredir devam eden BM liderliğindeki sistemi atlayarak yardım dağıtımı yapıyor. İki aylık abluka sonrasında yardımların nihayet gelmeye başladığı Gazze'de, İsrail'le Filistinli Hamas hareketi arasında 18 ay süren yıkıcı savaşın ardından insani durum vahim. Gıda güvenliği uzmanları, her 5 kişiden birinin açlık tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu söylüyor (Eyad Baba/AFP) -
18/30
28 Mayıs 2025 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'yi Berlin'deki Bellevue Sarayı'nda karşıladı. Zelenski'nin Almanya ziyareti, ABD Başkanı Donald Trump'ın savaşı sona erdirme baskısı altında Ukraynalı ve Rus yetkililerin bu ay yüz yüze müzakereler için bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti. Almanya Başbakanı Friedrich Merz, Almanya ve Ukrayna'nın uzun menzilli füzelerin endüstriyel üretimini ortaklaşa geliştirmeyi hedeflediğini belirtirken, Ukrayna'yı istilası nedeniyle Rusya'ya yönelik baskıyı arttırma sözü verdi. Merz, hükümetinin Ukrayna ve Almanya'da üretilebilecek füzelere herhangi bir menzil sınırlaması getirmeyeceğini söyledi. (Christian Mang/Reuters) -
19/30
27 Mayıs 2025 - Alexander Zverev, Paris'te düzenlenen Fransa Açık'ta bugün oynadığı maç sırasında raketini havaya fırlatıyor. Alman sporcu, tenis turnuvasının üçüncü gününde ABD'li Learner Tien'e karşı oynadığı tek erkekler maçında rakibini 3-0 yenerek ikinci tura yükseldi. İkilinin şubattaki bir önceki karşılaşmasında 19 yaşındaki Tien, 1997 doğumlu Zverev'i mağlup etmişti. Bugün düzenlenen maçlarda tek kadınlarda ABD'li tenisçi Coco Gauff da Avustralyalı rakibi Olivia Gadecki'yi 2-0 yenerek ikinci tura çıktı. 25 Mayıs'ta başlayan turnuva 8 Haziran'da sona erecek. Julien de Rosa/AFP) -
20/30
26 Mayıs 2025 - İsrailli sağcı aktivistler, Kudüs Günü için düzenlenen ve İsrail ordusunun 1967'deki Arap-İsrail savaşı sırasında şehrin doğu bölgesini ele geçirmesinin anıldığı bayrak yürüyüşü sırasında Kudüs'ün Eski Şehir bölgesinde iki Filistinli okul çocuğuna bağırıyor. Her yıl, çoğu dindar Yahudilerden oluşan binlerce İsrailli milliyetçi, Kudüs'te ve ilhak edilen Eski Şehir'de, Filistinlilerin çoğunlukta olduğu mahalleler de dahil, İsrail bayrakları sallayarak, dans ederek ve bazen de kışkırtıcı sloganlar atarak yürüyor. İsrail polisi, kentte çok sayıda barikat kurdu ve Filistinlilerin bölgeye girişini engelledi. Polis, Eski Şehir'de aşırı sağcı gruplara bazı noktalarda göz yaşartıcı gazla müdahale etti. (John Wessels/AFP) -
21/30
25 Mayıs 2025 - Formula 1 Monako Grand Prix'sini, McLaren'ın Britanyalı pilotu Lando Norris kazandı. Ferrari'nin Monakolu yıldızı Charles Leclerc ise ikincilikle yetindi. Monako'da podyumu tamamlayansa McLaren'ın 24 yaşındaki sürücüsü Oscar Piastri oldu. Pilotlar şampiyonasında Piastri birinci, Norris ikinci, Verstappen ise üçüncü sırada. Formula 1, haftaya İspanya Grand Prix'siyle devam edecek. (Stephanie Lecocq/Reuters) -
22/30
24 Mayıs 2025 -Kiev'deki itfaiyeciler, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik drone saldırısında hasar gören bir apartmanı inceliyor. Ukrayna hava kuvvetleri, Rusya'nın gece boyunca sadece başkent Kiev'e 250 drone ve 14 balistik füze fırlattığını açıkladı. 2022'de başlayan savaş boyunca kente yönelik en büyük hava saldırılarından birinde ikisi çocuk 15 kişinin yaralandığı bildirildi. Saldırının başlamasından birkaç saat önce, İstanbul'da kararlaştırılan esir takası kapsamında Rusya ve Ukrayna karşılıklı olarak 390 kişiyi serbest bırakmıştı. (Thomas Peter/Reuters) -
23/30
23 Mayıs 2025 - Güney Afrika'nın Johannesburg kenti yakınlarındaki bir madenden kurtarılan işçiler otobüsten dışarı bakıyor. Sibanye-Stillwater altın madeninde yaşanan kazanın ardından yaklaşık 260 maden işçisi yeraltına hapsoldu. Şirketin son açıklamalarına göre 79 işçi kurtarıldı ve geri kalanların da kısa süre içinde yeryüzüne çıkarılması bekleniyor. Yetkililer ölü veya yaralı olmadığını da ifade ediyor. (Siphiwe Sibeko/Reuters) -
24/30
22 Mayıs 2025 - Avustralya'nın Yeni Güney Galler Eyaleti Polis Teşkilatı, Taree kentinde selde mahsur kalan yurttaşları kurtardı. Şiddetli yağışların neden olduğu selde üç kişinin yaşamını yitirdiği, bir kişininse hâlâ kayıp olduğu açıklandı. NSW Eyalet Başbakanı Chris Minns, bölgede etkili olan fırtınanın da kuzey kıyılarıyla Hunter bölgesinin bazı noktalarında hasara sebep olduğunu söyledi. Minns, bölgedeki nehir ve göllerdeki su seviyelerinin 1920’li yıllardan bu yana görülmemiş derecede yükseldiğini belirtti. Başbakan, "Pek çok insan, yaşadıkları yerde bu seviyede bir su baskını ya da sele şahit olmamıştı" diye konuştu.(Yeni Güney Galler Polis Teşkilatı/AFP) -
25/30
21 Mayıs 2025 - ABD Başkanı Donald Trump'ın oğlu Eric Trump, Vietnam'ın Hung Yen eyaletinde Trump International, Hung Yen tatil köyü ve golf sahası projesinin temel atma töreninde konuşma yaptı. Eric Trump, Vietnam'da babası ABD Başkanı Donald Trump'ın emlak grubu tarafından inşa edilecek 1,5 milyar dolarlık lüks tatil yeri ve golf sahasının temel atma törenine katıldı. Vietnam hükümetinin, Trump Organization ve bir ortağının Güneydoğu Asya ülkesinde golf sahaları, oteller ve emlak projelerine 1,5 milyar dolar yatırım yapma planını onayladığı cuma günü duyurulmuştu. Toplam 990 hektar arazi üzerinde planlanan projede golf sahaları, tatil yerleri, oteller ve modern konut projesinden oluşan kompleks yer alacak. İnşaatın bu çeyrekte başlaması ve 2029'un ikinci çeyreğine kadar sürmesi bekleniyor. Onay, sanayi merkezi olan Güneydoğu Asya ülkesinin yüzde 46'lık ABD ithalat vergisinden kaçınmaya çalıştığı, Vietnam'la ABD arasındaki ticaret müzakereleri sürerken geldi. (AFP) -
26/30
20 Mayıs 2025 - İsrailli sınır polisi, Batı Şeria'da Nablus'un güneyinde yer alan Askar mülteci kampına düzenlenen baskında Filistinli protestoculara göz yaşartıcı gaz ateşlemeye hazırlanıyor. Gazze'deki Filistin hükümetinin Medya Ofisi, İsrail'in Gazze Şeridi'ne düzenlediği şiddetli saldırılara dair açıklama yaptı. Açıklamada, "İşgalci İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nde savunmasız sivillere karşı sürdürdüğü kanlı katliamları en güçlü şekilde kınıyoruz." ifadeleri kullanıldı. İsrail ordusunun Gazze Şeridi'ne 7 Ekim 2023'ten bu yana düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı son 24 saatte 87 artarak 53 bin 573'e yükseldi. (Jaafar Ashtiyeh/AFP) -
27/30
19 Mayıs 2025 - ABD'li ünlü yönetmen Spike Lee, ABD'li aktör ve şarkıcı Asap Rocky'yle Cannes Film Festivali'nde Highest 2 Lowest filminin tanıtımında. Akira Kurosawa'nın Yüksek ve Alçak (Tengoku to jigoku) filminden uyarlanan yapımda usta aktör Denzel Washington ve ünlü rapçi Ice Spice gibi isimler de yer alıyor. 7. gününü geride bırakan festival, 24 Mayıs'ta sona erecek. (Sameer Al-Doumy/AFP) -
28/30
18 Mayıs 2025 - Yeni Papa XIV. Leo, bugün yapılan yemin töreniyle resmen göreve başladı. Papa seçilmesinden 10 gün sonra yapılan törenin öncesinde üstü açık arabasıyla Aziz Petrus Meydanı'nı dolduran kalabalığı selamlayan XIV. Leo, parmağına "balıkçının yüzüğü"nün takılmasının ardından resmen göreve başladı. Özellikle Amerikan Katoliklerinin büyük ilgi gösterdiği tarihi günde, dünyanın dört bir yanından yaklaşık 100 bin kişi Leo'nun yemin töreni için Vatikan'a akın etti. Yeni Papa'nın ilk ayini için çok sayıda siyasetçi de Vatikan'a geldi. ABD Başkan Yardımcısı J.D. Vance, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ve Almanya Başbakanı Friedrich Merz, tören için Vatikan'a gelen isimler arasında yer aldı. (Filippo Monteforte/AFP) -
29/30
17 Mayıs 2025 - Londra'daki protestocular, Nakba'nın 77. yıldönümünü nedeniyle düzenledikleri gösteride "Özgür Filistin" çağrısıyla Filistin bayrakları sallayarak yürüyor. Arapçada "felaket" anlamına gelen Nakba, 1948'de İsrail devletinin kuruluşu sırasında yaklaşık 750 bin Filistinlinin evlerinden ve köylerinden şiddet kullanılarak sürülmesini ifade ediyor. 15 Mayıs'ta anılan Nakba Günü'nde bu yıl da dünyanın çeşitli yerlerinde yürüyüşler düzenlendi. (Henry Nicholls/ AFP) -
30/30
16 Mayıs 2025 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, başkent Tiran'da bugün düzenlenen Avrupa Siyasi Topluluğu Zirvesi'nde İtalya Başbakanı Giorgia Meloni'yi diz çökerek karşılıyor. Bu yıl Arnavutluk'un ev sahipliğinde 6.'sı düzenlenen zirvede 47 ülkenin devlet başkanları güvenlik, savunma ve demokratik standartları görüşecek. AB dışından liderlerin de yer aldığı toplantıya Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da katıldı. Rusya-Ukrayan savaşının zirvenin ana gündem maddesi olması beklenirken, iki ülke arasındaki barış görüşmeleri İstanbul'da devam ediyor. (Vlasov Sulaj/AP)
Yakınlaşmanın bölgesel dinamiklere etkileri
İran-Suudi yakınlaşması, Ortadoğu'da geniş kapsamlı domino etkileri yaratıyor:
- Vekalet savaşlarında yumuşama: Yemen gibi vekalet savaşlarının sürdüğü bölgelerde çatışmanın yoğunluğunda bir azalma gözlemleniyor. Taraflar, maliyetli çatışmalar yerine diplomatik çözüm yollarını tercih etme eğilimine giriyor.
- Çok kutuplu sistem: Bölgedeki yeni dinamik, tek bir hegemonik gücün olmadığı, daha çok taraflı ve çok kutuplu bir sistemi işaret ediyor. ABD, Çin, Rusya gibi büyük güçlerin yanı sıra, Körfez ülkeleri ve Türkiye gibi bölgesel aktörler de kendi çıkarları doğrultusunda hareket ediyor.
- Suriye'deki etki alanları: İki ülkenin Suriye'de etki alanları ve çıkarları çakışıyor. Bu durum, uluslararası ilişkilerde rekabet ve iş birliğinin aynı anda yürütülebileceği tezine örnek teşkil ediyor. Suudi Arabistan'ın yıllar sonra Suriye'de ulaştığı pozisyon, doğrusu ayrı bir yazıyı hak ediyor. Onu başka bir zamana bırakalım.
- Nükleer program: Suudi Arabistan, İran'ın nükleer programına yönelik tutumunu değiştirerek ABD-İran müzakerelerini desteklemeye başladı. Riyad, İran'ın vekalet savaşlarını ve balistik füze programını da kapsayan daha kapsamlı bir anlaşma talep ediyor ve hatta bu müzakerelerde arabuluculuk rolü üstlenmeye hazır olduğunu belirtiyor. Bu, bölgesel istikrar arayışının bir parçası olarak görülüyor.
Türkiye'ye yansımaları: Fırsatlar ve sınavlar
İran-Suudi yakınlaşması ve Körfez'deki bu yeni diplomatik iklim, Türkiye için hem önemli fırsatlar hem de dikkatli yönetilmesi gereken sınavlar sunuyor:
- Ekonomik ve enerji fırsatları: Bölgedeki gerilimin azalması, Türkiye için yeni enerji iş birliği ve ticaret yolları açabilir. Enerji koridorlarında kilit bir ülke olmak isteyen Türkiye, İran ve Suudi Arabistan ile ilişkilerini sadece mevcut ekonomik alışverişle sınırlı tutmayıp, stratejik eşgüdümle daha ileriye taşımayabilir. Bu, enerji güvenliği ve çeşitliliği açısından kritik öneme sahip.
- Savunma sanayii potansiyeli: Körfez ülkeleri, askeri modernizasyona büyük yatırımlar yapıyor. Türkiye'nin gelişen savunma sanayii, bu pazarda önemli bir yer edinebilir. Ancak bunun için sadece ürün satmak yerine, ortak üretim, teknoloji transferi ve uzun vadeli ortaklıklar gibi katma değerli modeller sunması gerekecek. Suudi Arabistan'ın Vizyon 2030 kapsamında teknoloji ve yapay zekaya yaptığı yatırımlar, Türkiye için de iş birliği alanları yaratabilir.
- Diplomatik etki ve arabuluculuk: Türkiye, Ortadoğu'daki köklü bağları ve kendi çok taraflı dış politika duruşuyla, bölgesel gerilimin azaldığı bu ortamda diplomatik rolünü artırabilir. İran-Suudi yakınlaşmasının yarattığı diyalog ortamı, Türkiye'nin yeni çatışmaları önleme ve mevcut sorunlara barışçıl çözümler bulma çabalarına katkıda bulunması için zemin sunuyor. Bölgesel rekabetin dışında ve üstünde konumlanarak, yeni platformlar inşa etme veya mevcut inisiyatiflere liderlik etme potansiyeli bulunuyor.
- Suriye'deki denge politikası: Suriye'deki Esad sonrası yeni durum, Türkiye'nin buradaki çıkarlarını (terörle mücadele, mülteci geri dönüşü, sınır güvenliği) gözetirken, Suudi Arabistan ve diğer Körfez ülkeleriyle ortak paydalar bulmasını gerektirebilir. İran'ın azalan, Suudi Arabistan'ın artan etkisi ve Türkiye'nin zaten güçlü olan pozisyonu, karmaşık bir denge politikasını zorunlu kılıyor.
- Artan rekabet ve Çin etkisi: ABD'nin Körfez'de Çin'e karşı nüfuzunu artırma çabası, Türkiye için de yeni dinamikler yaratıyor. Türkiye'nin de Çin ile ekonomik bağları güçlenirken, ABD ile olan stratejik ortaklığını sürdürmesi gerekiyor. Bu çok kutuplu ortamda, Türkiye'nin kendi ulusal çıkarlarını maksimize etmek için dikkatli bir dengeleme siyaseti izlemesi şart.
Sonuç olarak, Körfez'deki İran-Suudi yakınlaşması, Ortadoğu'da "dengeye dayalı yumuşama" adı verilen yeni bir dönemi başlatmış durumda.
Bu süreç, vekalet savaşlarının maliyetinin artması ve ekonomik kalkınma vizyonlarının öncelik kazanmasıyla tetiklendi.
Türkiye, bu yeni ve karmaşık "satranç tahtasında" başarılı olmak için diplomatik esnekliğini, ekonomik potansiyelini ve stratejik denge kurma yeteneğini etkin bir şekilde kullanmak zorunda kalacak.
Bölgedeki her bir salınım, Ankara'nın dış politikasını ve gelecekteki konumunu doğrudan şekillendirecek.
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
