Milli Güvenlik Kurulu (MGK), Türkiye Cumhuriyeti'nin güvenlik mimarisinde, yalnızca bir danışma organı değil, aynı zamanda devletin güvenlik siyaseti ile siyasi rejimi arasında işleyen bir "kurumsal ara yüz" olarak tasarlanmış ve zamanla bu konumunu pekiştirmiştir.

Türkiye'nin yakın tarihine damgasını vuran asker-sivil ilişkilerinde belirleyici bir mihenk taşı olan MGK, varlığını sadece anayasal metinlerde değil, siyasi pratikte de hissedilir kılmayı başarmış az sayıdaki kurumsal yapılardan biridir.

MGK'nın temelleri, 1960 darbesi sonrası hazırlanan 1961 Anayasası'na dayanır.

Bu anayasa, Türk siyasal hayatında ilk kez güvenlik politikalarının biçimlendirilmesinde askerî aklın kurumsal bir araçla temsilini tesis etmiş, dönemin Soğuk Savaş bağlamında şekillenen tehdit algılarıyla uyumlu bir biçimde MGK'yı anayasal bir kurum olarak inşa etmiştir.

1961 Anayasası'ndaki MGK tasarımı, Batı ittifakı içinde yer alan, fakat kendi tarihsel koşulları nedeniyle güvenlik kaygılarını daima yüksek tutan Türkiye için meşrulaştırıcı bir zemin oluşturmuştur.

Ancak MGK'nın gerçek anlamda sistem içindeki ağırlığını artıran dönüm noktası, 1982 Anayasası ile olmuştur.

1980 Askerî Darbesi'nin ardından hazırlanan bu anayasa, yalnızca yürütmeyi güçlendirmekle kalmamış, aynı zamanda güvenlik bürokrasisinin sivil siyasete nüfuzunu kurumsallaştırmıştır.

MGK bu dönemde, anayasa'nın 118'inci maddesiyle yürütme organının asli parçalarından biri haline getirilmiş; kararlarının "öncelikle göz önünde bulundurulması" ifadesi ile fiilen yönetsel baskı unsuru yaratılmıştır.

Bu ifadeler, MGK'nın sadece tavsiyede bulunan değil, politika yönlendiren bir organ gibi işlediğini ortaya koymuştur.

Kurumsal olarak da 2945 sayılı yasa ile MGK Genel Sekreterliği güçlendirilmiş, sekreterliğin teknik kapasitesi ve istihbari donanımı artırılmıştır.

Bu süreç, MGK'nın neredeyse bir "gölge güvenlik kabinesi" gibi faaliyet göstermesine olanak tanımış, özellikle 1990'lı yıllarda iç tehdit algısının merkezinde yer alan meselelerde belirleyici bir aktör olarak öne çıkmasına neden olmuştur. 28 Şubat süreci, bu bağlamda MGK'nın kurumsal etkisinin doruğa çıktığı bir örnek olarak dikkat çeker.

Bu dönemde MGK kararlarının yürütme üzerindeki bağlayıcılığı, anayasal sınırların ötesine geçmiş, siyasi karar alma süreçleri doğrudan yönlendirilmiştir.

2001 yılında, Avrupa Birliği ile üyelik müzakerelerinin başlaması ve reform sürecinin hız kazanmasıyla MGK'nın yapısında önemli değişikliklere gidilmiştir.

Özellikle 2003 yılında kabul edilen reformlarla birlikte MGK'nın sivilleşmesi yönünde somut adımlar atılmış; Genel Sekreterlik görevine ilk kez bir sivil atanmış, Kurul'un yapısı ve görev tanımı yeniden tanımlanmıştır.

Bu değişiklikler, MGK'nın güvenlik bürokrasisinin merkezinden, anayasal danışma organına evrilmesi yönünde bir irade beyanı olarak yorumlanabilir.

Ancak bu dönüşüm, bazı yönleriyle biçimsel kalmış; MGK'nın devlet aklı üzerindeki etkisi, özellikle kriz dönemlerinde yeniden görünür hale gelmiştir.

Anayasal ve hukuki statüsü: Yetki mi, tavsiye mi?

Milli Güvenlik Kurulu'nun anayasal ve yasal zemini, onun siyasal sistem içerisindeki rolünün yalnızca hukuki değil, aynı zamanda fiilî güç dengeleriyle şekillendiğini ortaya koyar.

Anayasada tanımlanan "tavsiye" niteliğindeki görev tanımına rağmen, MGK'nın kararlarının yürütme üzerindeki etkisi zaman zaman bu sınırları aşarak fiilî bir yönetsel güce dönüşmüştür.

Bu durum, kurumun anayasal statüsü ile siyasi uygulamadaki gerçek konumu arasındaki gerilimi sürekli canlı tutmuştur.

1982 Anayasası'nın 118'inci maddesi, MGK'nın oluşumunu ve görevlerini belirlerken, özellikle "Milli Güvenlik Kurulu, alınması zorunlu görülen tedbirler ile ilgili olarak Bakanlar Kurulu'na tavsiyelerde bulunur" ifadesine yer verir.

Ancak hemen ardından gelen "… Bakanlar Kurulu bu tavsiyeleri öncelikle dikkate alır" hükmü, MGK'nın anayasal statüsünü sıradan bir danışma organı olmaktan çıkararak, siyasal karar alma süreçlerinde belirleyici bir ağırlığa kavuşturmuştur.

Özellikle bu ibare, anayasa hukukçuları arasında yıllarca tartışma konusu olmuş; MGK'nın yürütme üzerinde bağlayıcı bir otoriteye dönüşüp dönüşmediği sorusu gündemde kalmıştır.

Kurumsal çerçeve, yalnızca anayasal metinle değil, 1983 tarihli 2945 sayılı "Milli Güvenlik Kurulu ve Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Kanunu" ile tamamlanır.

Bu yasa, MGK Genel Sekreterliği'ni sıradan bir idari birim olmaktan çıkararak, bilgi üreten, politika öneren, hatta güvenlik stratejileri oluşturan bir yapı olarak kurgular.

Yasanın 3'üncü maddesinde belirtilen görevler arasında, "devletin milli güvenlik siyasetinin belirlenmesine yardımcı olmak, gerekli koordinasyonu sağlamak ve bu siyasetin uygulanmasını izlemek" gibi ifadeler yer alır.

Bu bağlamda MGK, yalnızca politika öneren değil, politikaların uygulanmasını da gözeten yarı-yürütme benzeri bir mekanizma işlevi görmüştür.

Pratikte, bu hukuki çerçeve zaman zaman geniş yorumlara açık hale gelmiştir.

1990'lı yıllarda MGK kararlarının adeta hükûmet kararları gibi uygulanması, bu geniş yorumların ürünüdür.

Özellikle 28 Şubat süreci, MGK'nın "tavsiye" kararlarının nasıl bir siyasal müdahale aracına dönüşebileceğini çarpıcı biçimde göstermiştir.

Bu süreçte MGK kararları doğrudan yürütme organına değil, bürokrasiye, medya kuruluşlarına, üniversitelere ve sivil topluma yön vermiştir.

Böylece anayasal çerçeve, fiilî iktidar ilişkileriyle yeniden tanımlanmıştır.

2001 ve sonrasında yapılan anayasal ve yasal reformlarla birlikte MGK'nın yetki alanında görünürde bir daralma gerçekleşmiş, tavsiye niteliği vurgusu güçlendirilmiş, Genel Sekreterliğin askerî yapısı sivil kimliğe dönüştürülmüştür.

Ancak bu dönüşüm, MGK'nın kurumsal belleğinde ve devlet aklındaki yeri itibarıyla sınırlı etkiler yaratmıştır.

Özellikle güvenlik tehditlerinin arttığı dönemlerde MGK'nın yeniden ön plana çıkması, bu yapının devlet mekanizmasında işlevsel bir ağırlığa sahip olduğunu göstermektedir.

Güvenlik kavramının dönüşümü ve MGK'nın rolü

Milli Güvenlik Kurulu'nun tarihsel işlevi, yalnızca kurumsal yapısına değil, aynı zamanda güvenlik kavramının devlet aklı içindeki algılanış biçimine de doğrudan bağlıdır.

MGK'nın işlevselliğini, klasik anlamda askerî güvenliğe indirgenen bir tehdit tanımından; daha geniş, karmaşık ve çok boyutlu güvenlik anlayışlarına geçiş süreci içinde değerlendirmek gerekir.

Türkiye'deki güvenlik algısı, uzun süre boyunca devleti merkeze alan, iç ve dış tehditleri askerî odaklı bir çerçevede yorumlayan bir anlayışla şekillenmiş; bu anlayış MGK'nın kurum içi reflekslerine ve karar yapılarına derinlemesine nüfuz etmiştir.

Soğuk Savaş döneminde güvenlik, temelde askerî bir mesele olarak algılanmış; tehdit ise daha çok sınırların ötesinden gelen bir saldırı ihtimaliyle özdeşleştirilmiştir.

Bu çerçevede MGK, ulusal güvenliği dış tehditlere karşı korumakla yükümlü, devletin bekasını sağlamakla görevli bir yapı olarak kurgulanmıştır.

Bu dönemin güvenlik doktrinleri, toplumsal ya da siyasi farklılıkları değil, dış kaynaklı tehditleri öncelikli görür.

Ancak özellikle 1990'lı yıllarda "iç tehdit" kavramı öne çıkmış; bölücülük, irtica, aşırı sol ve etnik hareketlilik gibi konular MGK gündeminin temel başlıklarını oluşturmuştur.

Böylece güvenlik algısı, sınırları aşan bir tehditten çok, sınırların içinde kimliklere ve düşüncelere yönelmiştir.

2000'li yıllardan itibaren uluslararası güvenlik çalışmaları, güvenlik kavramını sadece askerî değil; çevresel, toplumsal, ekonomik ve hatta bireysel tehditleri de kapsayacak şekilde yeniden tanımlamaya başlamıştır.

Barry Buzan ve Kopenhag Okulu'nun önerdiği bu geniş güvenlik yaklaşımı (widening security), özellikle küçük tehditlerin siyasileştirilerek "güvenlikleştirilmesi" (securitization) sürecini açıklamak açısından son derece işlevseldir.

Türkiye özelinde bu çerçeve, MGK'nın tehdit algılarını analiz etmek için verimli bir teorik zemin sunar.

Zira MGK, yalnızca nesnel tehditlere değil, siyasi olarak tehdit olarak tanımlanan her türlü oluşuma karşı pozisyon alabilen bir yapı olarak işlev görmüştür.

Bu noktada "güvenlikleştirme" kavramı kritik bir eşiktir. MGK'nın kararları ve bildirileri, sıklıkla belirli sorun alanlarının -örneğin laiklik karşıtı faaliyetler, bölgesel ayrılıkçılık ya da bilgi güvenliği tehditleri- güvenlik alanına çekildiğini göstermektedir.

Bu da ilgili politikaların artık demokratik tartışma değil, olağanüstü tedbirlerle ele alınması gereken konular olarak kodlanmasına yol açar.

Böylece MGK, sadece güvenliği sağlayan değil, güvenliğin sınırlarını belirleyen bir otoriteye dönüşür.

Son yıllarda güvenlik gündeminin genişlemesiyle birlikte MGK'nın görev sahası da biçimsel olarak çeşitlenmiştir.

Siber güvenlik, biyolojik tehditler, göç hareketliliği, dezenformasyon gibi konular, MGK bildirilerinde giderek daha fazla yer almaktadır.

Ancak burada dikkat çekici olan, bu yeni tehditlerin nasıl çerçevelendiğidir. Tehditlerin teknik boyutları kadar, siyasallaştırılmış içeriği de MGK'nın karar ve yönlendirmelerinde öne çıkmaktadır.

Bu bağlamda MGK, yeni güvenlik alanlarını tanıma kapasitesine sahip olmakla birlikte, bu alanlara yaklaşım biçimi itibarıyla geleneksel güvenlikçi reflekslerini büyük ölçüde korumaktadır.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  3 Temmuz 2025 - Yerli turistler ülkenin doğu kıyısında yer alan devasa tatil köyü Wonsan Kalma'nda. Kuzey Kore lideri Kim Jong-un'un gözde projelerinden biri olan tesisin bu ay içinde Rus misafirlerini ağırlaması bekleniyor. Kim, Birleşmiş Milletler'in 2017'de ülkesinin kömür ve tekstil dahil tüm ana ihracatını yasaklayan ağır yaptırımlar uygulamasının ardından turizmi teşvik etmeye başlamıştı. Yaptırımlar, Kuzey Kore'yi nükleer ve füze programlarını finanse etmek için döviz kazanma araçlarından mahrum bırakmak üzere tasarlanmıştı. Ancak Kim'in şiddetle ihtiyaç duyduğu yeni bir döviz kaynağı olarak gördüğü turizmi etkilemediler. (Kim Won Jin/AFP)

• 2/30

  2 Temmuz 2025 - İspanya'nın Segerra bölgesinde orman yangınları etkili oluyor. Avrupa'yı etkisi altına alan ve İsviçre'deki bir elektrik santralindeki nükleer reaktörün kapanmasına neden olan sıcak hava dalgası nedeniyle İspanya'da orman yangınları iki kişinin ölümüne neden olurken Fransa'da da iki kişi hayatını kaybetti. Bugün yine kavurucu sıcaklıklar yaşanırken İspanyol yetkililer Katalonya'da bir gün önce çıkan orman yangınında iki kişinin öldüğünü, Fransa Enerji Bakanı ise sıcak hava dalgasıyla doğrudan bağlantılı iki ölüm vakası yaşandığını ve 300 kişinin de hastaneye kaldırıldığını açıkladı. İtalya'da da aşırı sıcaklar nedeniyle 18 şehir için kırmızı alarm verildi. Yetkililer, İspanya'nın Katalonya bölgesindeki Torrefeta'da çıkan yangının birkaç çiftliği yok ettiğini ve yaklaşık 40 km boyunca uzanan bir alanı etkilediğini söyledi. Daha fazla rüzgar ve gök gürültülü fırtına beklenmesine rağmen yangın büyük ölçüde kontrol altına alındı (AP)

• 3/30

  1 Temmuz 2025 - Tayland Anayasa Mahkemesi, eski Kamboçya lideri Hun Sen ile telefon görüşmeleri gerçekleştirdiğinin ortaya çıkmasının ardından Başbakan Paetongtarn Shinawatra'yı görevden uzaklaştırdı. Anayasa Mahkemesi'nde yapılan oylamada Shinawatra'nın görevden uzaklaştırılması kararı 2'ye karşı 7 oyla kabul edildi. Ülkenin en genç lideri ve ikinci kadın Başbakanı olan 38 yaşındaki Shinawatra'nın savunmasını 15 gün içinde yapması gerekiyor. Shinawatra'nın görevden uzaklaştırılmasının ardından ülkeyi Başbakan Yardımcısı Suriya Jungrungruangkit yönetecek. (Lilian Suwanrumpha/AFP)

• 4/30

  30 Haziran 2025 - 200 bin müzikseveri ağırlayan Glastonbury Festivali'nin bitmesiyle alanda büyük bir temizlik operasyonu başlatıldı. Festivalin temizlik ekibi, festival katılımcıları evlerine doğru yola çıkmaya başladığında, kağıt bardaklar ve yiyecek kapları da dahil binlerce çöpü toplamaya başladı. Temizlik görevlileri taşan çöp kutuları, kamp sandalyeleri ve şişme yataklar gibi büyük eşyaların yanı sıra sandaletler, parmak arası terlikler ve alışveriş torbalarıyla da boğuşuyor. Glastonbury 2026'da geri dönmeyecek, çünkü festival bir sonraki etkinlik 2027'de gerçekleşmeden önce zeminin toparlanmasına zaman tanımak için nadasa giriyor. Festivalde sahne alan İngiliz punk rap grubu Bob Vylan'ın "Özgür Filistin" ve "İsrail ordusuna ölüm" sloganları atıp kalabalığın da sloganlara eşlik etmesi medyada büyük yankı uyandırdı. BBC, Bob Vylan'ın ifadelerini "derin şekilde rahatsız edici" diye nitelendirerek performansın yeniden yayımlanmayacağını bildirdi. (Oli Scarff/AFP)

• 5/30

  29 Haziran 2025 - Formula 1'de 2025 Avusturya Grand Prix'sinin kazananı Lando Norris oldu. Spielberg kentindeki 4,32 kilometrelik Red Bull Ring Pisti'nde yapılan yarışa pole pozisyonunda başlayan McLaren pilotu Lando Norris, damalı bayrağı ilk sırada gördü. Norris'in takım arkadaşı Oscar Piastri ikinci olurken, Ferrari'den Charles Leclerc podyumun son basamağında yer aldı. Formula 1'de sezonun bir sonraki yarışına Büyük Britanya'daki Silverstone pisti ev sahipliği yapacak. (Leonhard Foeger/AFP)

• 6/30

  28 Haziran 2025 - İran'ın başkenti Tahran'da, İsrail saldırıları sonucu öldürülen İranlı askeri komutanlar ve bilim insanları için düzenlenen cenaze töreni sırasında hayatını kaybedenlerin fotoğrafları Enghelab Meydanı'nda sergileniyor. İran, İsrail'le 12 gün süren çatışmalarda öldürülen 60 kişi için bugün cenaze töreni düzenlendi. Onbinlerce kişinin katıldığı törende son yolculuğuna uğurlananlar arasında saldırıların başladığı 13 Haziran'da öldürülen İran Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri, Devrim Muhafızları Başkomutanı Hüseyin Selami ve ülkenin önde gelen nükleer bilim insanı Muhammed Mehdi Tehrançi de vardı. İranlı yetkililer çatışmalar boyunca İran'da toplam 627 kişinin öldüğünü açıkladı. İsrailli yetkililerse İran'ın füze saldırılarının ardından İsrail'de 28 kişinin öldüğünü söyledi (Atta Kenare / AFP)

• 7/30

  27 Haziran 2025 - Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de yer alan acil müdahale ekipleri, UNRWA'ya ait bir okulda İsrail saldırısı nedeniyle çıkan yangını söndürmeye çalışıyor. İsrail'in bugün gerçekleştiği saldırılarda 62 Filistinlinin hayatını kaybettiği bildirildi. Gazze'nin sivil savunma ajansı, öldürülen kişilerin 10'unun insani yardım beklediğini aktardı. Bölgedeki yetkililer mayıs sonundan beri en az 500 kişinin yardım merkezlerinin yakınında öldürüldüğünü ifade ediyor (Bashar Taleb / AFP)

• 8/30

  26 Haziran 2025 - Kuzey Kore gelecek hafta lider Kim Jong-un'un ülkenin turizm sektörünü geliştirme yolunda "ilk adım" olmasını umduğu doğu kıyısında bir sahil tesisi açacak. Devlet medyasına göre, sahilin 4 kilometrelik bir bölümünü kapsayan Wonsan-Kalma kıyı turizm bölgesi, oteller, restoranlar, alışveriş merkezleri ve su parkından oluşuyor. Bölgede inşaat 2018'de başladı ancak hem inşaat sorunları hem de Kovid-19 pandemisi nedeniyle gecikti. Kore Merkezi Haber Ajansı'nın (KCNA) bildirdiğine göre, yılda yaklaşık 20 bin misafir ağırlayabilecek bölge, ilk yerli ziyaretçilerini salı günü kabul edecek. Uluslararası turistlerin bölgeye ne zaman gelebileceğiyse bilinmiyor. Tesisin büyük açılışında Kim'e eşi Ri Sol-ju ve varisi olduğu varsayılan kızları Kim Ju-ae eşlik etti. (AFP/KCNA/KNS)

• 9/30

  25 Haziran 2025 - Kenya'nın başkenti Nairobi'de eylemciler, parlamentonun basılmasının birinci yıldönümü münasebetiyle düzenlenen protestoda güvenlik güçlerinin müdahalesine maruz kaldı. Binlerce protestocu, devlet destekli çeteler ve polis şiddetiyle karşılaşacakları korkusuna rağmen, hükümet aleyhine gösterilerin zirveye ulaştığı parlamento baskınından bu yana geçen bir yılı kutlamak üzere çarşamba günü sokaklara çıktı. Geçen yıl vergi artışları ve genç Kenyalıların içinde bulunduğu vahim ekonomik durum nedeniyle haftalarca süren protestolarda en az 60 kişi güvenlik güçleri tarafından öldürülmüştü. Aktivistler ve kurbanların aileleri, parlamentonun işgal edildiği en ölümcül kargaşa gününün üzerinden bir yıl geçmesi münasebetiyle barışçıl gösteriler düzenlenmesi çağrısında bulundu. (Luis Tato/AFP)

• 10/30

  24 Haziran 2025 - Birleşik Krallık'ın (BK) başkenti Londra'nın merkezindeki Trafalgar Meydanı'nda, İsrail’le iş yapan şirketlere karşı doğrudan eylemler düzenleyen Palestine Action adlı grubun, hükümet tarafından yasaklı örgüt ilan edilmesi yönündeki girişimi protesto edildi. BK İçişleri Bakanı Yvette Cooper, 23 Haziran 2025'te, aktivistlerinin geçen hafta BK'nin en büyük hava üssüne izinsiz girmesinin ardından, Palestine Action adlı kampanya grubunu yasaklayacağını duyurmuştu. Cooper, 20 Haziran'da BK'nin güneyindeki RAF Brize Norton'da iki uçağa yapılan vandalizmin "utanç verici" ve grubun "kabul edilemez suçlara karıştığı uzun bir geçmişi" olduğunu söyledi. Eylemciler, grubun yasaklı örgütler listesine alınmasının protesto hakkının ihlali anlamına geleceğini savunarak, "Palestine Action, bizi gururlandır; bir Elbit fabrikasını daha kapat" ve "İnsanlar işgal altındayken direniş meşrudur" sloganları attı. (Henry Nicholls/AFP)

• 11/30

  23 Haziran 2025 - Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi'yi Moskova'da kabul etti. İki isim, İsrail ve ABD'nin İran'a yönelik saldırılarına ilişkin görüşme gerçekleştirdi. Putin ve Erakçi, Kremlin'deki ikili görüşmenin ardından ortak basın toplantısı düzenledi. Putin, görüşmede Erakçi'ye Rusya'nın İran halkına yardım etmeye çalıştığını bildirdi. İsrail ve ABD'nin saldırılarını kınayan Putin, "İran'a yönelik saldırılar, hiçbir gerekçesi olmayan sebepsiz bir saldırganlık" diye konuştu. Görüşmenin basına açık kısmında konuşan Putin, Rusya'yla İran’ın güvenilir ilişkilere sahip olduğuna işaret ederek, "İran halkına yardım etmek için çaba gösteriyoruz" ifadesini kullandı. Rusya’nın Ortadoğu’da yaşanan gelişmelere yönelik yaklaşımının bilindiğini anlatan Putin, "Rusya Dışişleri Bakanlığı, yaklaşımımızı açıkça ifade ederken Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde aldığımız pozisyonu biliyorsunuz" diye konuştu. (Alexander Kazakov/AFP)

• 12/30

  22 Haziran 2025 - Ducati Lenovo Takımı'nın İspanyol sürücüsü Marc Marquez, takım arkadaşı İtalyan Francesco Bagnaia'nın önünde ve bu ikiliyi BK8 Gresini Racing'in yıldızı, Marquez'in kardeşi Alex Marquez takip ediyor. İtalya'nın Mugello pistinde düzenlenen MotoGP İtalya Grand Prix'sini şampiyonanın lideri Marc Marquez kazanırken, Alex Marquez ikinci ve Fabio Di Giannantonio üçüncü oldu. Bu sonuçla Marc Marquez sürücüler şampiyonasında puanını 270'e çıkardı. Onu 240 puanla Alex Marquez ve 160 puanla Bagnaia takip ediyor. (Tiziana Fabi/AFP)

• 13/30

  21 Haziran 2025 - Roma'da düzenlenen "Stop Rearm Europe" (Avrupa'nın Yeniden Silahlanmasına Son) yürüyüşüne katılan göstericiler, Kolezyum'un önünden geçiyor. Avrupa Birliği'nin 800 milyar euroluk savunma planına karşı harekete geçen Stop Rearm Europe, silahlara daha fazla para harcanmaması çağrısı yapıyor. Bugün savaş ve soykırım karşıtı protestocılar, 300'den fazla ağ, sosyal örgüt, sendika, ulusal ve yerel siyasi oluşumun desteğiyle Roma'da düzenlenen eyleme katıldı. (Andrew Medichini/AP)

• 14/30

  20 Haziran 2025 - Çin'in Jinshan bölgesindeki yeni Legoland Şanghay Resort'ta insanlar lunapark trenine biniyor. Şanghay'da yer alan dünyanın en büyük Legoland'i, bugün halkın denemesi için faaliyetlerine başladı. Aynı zamanda Çin'deki ilk Legoland olan tesis, Ninjago, Lego Friends ve Monkie Kid gibi temalara sahip 8 bölüm içeriyor. En ilgi çekici ziyaret yerleri arasında, Şanghay sahilinin ve Lujiazui finans bölgesinin gökdelenlerinin renkli plastik tuğlalardan inşa edilen minyatür kopyalarının olması bekleniyor. Legoland Şanghay Resort, 5 Temmuz'da resmen açılacak. (Hector RETAMAL / AFP)

• 15/30

  19 Haziran 2025 - Tel Aviv yakınlarında İsrail acil servis ekipleri, İran'ın füze saldırısı yaptığı bölgede çalışıyor. Yetkililer, İran'ın "onlarca" füze saldırısı sırasında İsrail'in güneyindeki bir hastanenin vurulduğunu, Tel Aviv bölgesindeki acil servis ekiplerinin de başka bir saldırı olduğunu bildirdiğini söyledi. İran, İsrail'in saldırıları sonrası başlayan çatışmanın yedinci gününde üç farklı bölgeyi vurdu. Tahran'ın füze saldırısında bir hastane de zarar gördü. İran, Berşeba'da bulunan Soroka Hastanesi'ni hedef almadığını savunuyor. Tel Aviv yakınlarındaki Holon ve Ramat Gan da isabet aldı. Tahran, hastane yakınındaki bir İsrail ordu üssünün hedef alındığını, hastanenin şok dalgasından etkilendiğini iddia etti. İsrail yönetimiyse saldırıda hastanenin doğrudan hedef seçildiğini öne sürdü. (Gil Cohen-Magen/AFP)

• 16/30

  18 Haziran 2025 - İran'la İsrail arasındaki savaş, 6. gününde de devam ediyor. İsrail ordusu, İran’dan İsrail topraklarına doğru füze atışları gerçekleştirildiğini bildirdi. İsrail ordusu tarafından yapılan yazılı açıklamada, hava savunma sistemlerinin devreye girdiği kaydedildi. Halkın en kısa sürede sığınaklara geçmesi ve ikinci bir duyuruya kadar bu alanları terk etmemesi istendi. Bunun ardından İsrail’de bir çok noktada sirenler çaldı. (Atta Kenare/AFP)

• 17/30

  17 Haziran 2025 - Endonezya'nın Doğu Nusa Tenggara bölgesindeki Lewotobi Laki‑Laki yanardağı güçlü bir patlama gerçekleştirdi. Kül ve toz sütunu yaklaşık 11 km'ye kadar yükseldi. Yetkililer alarm seviyesini en yükseğe çıkardı, tehlike bölgesini krater çevresinde 8 kilometreye kadar genişletti. Uçuşlara "kırmızı" hava trafiği uyarısı verildi, bölge halkı ve turistler maskeyle korunmaya çağırıldı. Lewotobi Laki-laki'nin son patlaması mayıs ayında gerçekleşmiş ve yetkililer o zaman da seviyeyi en şiddetli seviyeye çıkarmıştı. Endonezya, çok sayıda tektonik plakanın üzerinde yüksek sismik aktivitenin görüldüğü "Pasifik Ateş Çemberi" üzerinde yer alıyor. (AFP)

• 18/30

  16 Haziran 2025 - Fransa'nın kuzeyindeki Gravelines sahilinde göçmenler, Manş Denizi'ni geçmek için kaçakçıların teknesine binmek üzere suda yürüyor. Güneş yeni doğuyordu ancak Gravelines sahilinde düzinelerce göçmen, neredeyse aynı sayıda polis memurunun gözetiminde sahil boyunca yürüyordu. Bazıları İngiltere'ye giden bota binmeyi başardı, geride hayal kırıklığına uğramış, bitkin insanlar kaldı. Birleşik Krallık'ın geçen hafta açıkladığı rakamlara göre bu yıl adaya varma amacıyla Manş Denizi'ni 16 binden fazla kişi geçti. İçişleri Bakanlığı sözcüsü, "Hepimiz, hayatları tehdit eden ve sınır güvenliğimizi zedeleyen tehlikeli küçük tekne geçişlerini sona erdirmek istiyoruz." diye konuştu (Sameer Al-Doumy/AFP)

• 19/30

  15 Haziran 2025 - İsrail'le İran arasındaki füze savaşında üçüncü gün yaşanırken geceden bu yana karşılıklı saldırılar sürüyor. İran’ın başkenti Tahran’daki Emniyet Müdürlüğü binası, İsrail istihbarat servisi Mossad’a ait saldırı drone'larıyla vuruldu. Saldırıda hafif hasar meydana gelirken, çok sayıda polis memuru yaralandı. Öte yandan Tahran'ın merkezinde, bakanlıkların yer aldığı caddede şiddetli bir patlama yaşandı. Dışişleri Bakanlığı'na çok yakın bir noktada meydana gelen patlama sonrası büyük yıkım meydana geldi. İranlı kaynaklar, İsrail Hava Kuvvetleri'nin Tahran'a yönelik saldırılarına paralel olarak, "Mossad ajanlarının" Tahran'ın çeşitli yerlerine önceden yerleştirilmiş bombaları uzaktan patlattığını ileri sürdü. İran medyası, 3 gün içinde gerçekleştirilen saldırılarda can kaybının 128'e yükseldiği bildirdi. (Atta Kenare/AFP)

• 20/30

  14 Haziran 2025 - 12 Haziran'dan beri internet ve sabit telefon hatlarının kesik olduğu Gazze'de Filistinliler internet sinyali yakalamak için telefonlarını havaya kaldırıyor. BM Genel Sekreter Sözcü Yardımcısı Stephanie Tremblay cuma günü düzenlediği basın toplantısında İsrail ordusunun Gazzelilere sosyal medyadan seslenerek belirli alanlardan uzaklaşma çağrısı yaptığını hatırlatmış ve "Gazze'deki çoğu kişinin bu duyuruya erişmesinin bir yolu yok" demişti. Tremblay, BM'nin bölgedeki ortaklarının, bu kabloları tamir etmek istediğini ancak nisan ayından yana bu konudaki 20'den fazla talebin İsrail tarafından reddedildiğini vurgulamıştı. (Omar Al-Qattaa/AFP)

• 21/30

  13 Haziran 2025 - İran'ın başkenti Tahran'ın kuzeyindeki bir apartmanda meydana gelen patlamanın ardından bir itfaiyeci meslektaşlarına sesleniyor. İsrail gece saatlerinde başladığı saldırılarında İran'nın başkentinin yanı sıra Tebriz, Loristan ve Kirmanşah gibi bölgeleri hedef aldı. ABD-İran nükleer müzakerelerinin pazar günü gerçekleşmesi beklenen 6. turu öncesinde yapılan hava saldırılarında İran'ın Natanz nükleer tesisi de vuruldu. İsrail'in "Yükselen Aslan" adını verdiği operasyonda Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri ve Devrim Muhafızları Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami gibi isimlerin yanı sıra ülkenin nükleer çalışmalarda önde gelen 6 bilim insanının da öldüğü aktarıldı. İran medyasına göre saldırılarda 78 kişi hayatını kaybetti. (Vahid Salemi/AP)

• 22/30

  12 Haziran 2025 - Merkezi Endüstriyel Güvenlik Gücü'nün (CISF) X hesabında paylaşılan bu fotoğraf, Ahmedabad havalimanı yakınlarındaki bir yerleşim bölgesine düşen AN Air India uçağının arka kısmını gösteriyor. Havacılık yetkilileri, havayolu şirketinin "trajik kaza" diye nitelendirdiği olayda, Londra'ya giden Air India 171 numaralı yolcu uçağının Hindistan'ın batısındaki Ahmedabad kentinde 242 yolcuyla birlikte düştüğünü açıkladı. Yolcuların 169’u Hindistan, 53’ü Britanya, yedisi Porkekiz, biriyse Kanada vatandaşıydı. Ahmedabad Polis Komiseri G.S. Malik, faciada 204 kişinin öldüğünü, 41 kişinin yaralandığını söyledi (AFP/Merkezi Endüstriyel Güvenlik Gücü)

• 23/30

  11 Haziran 2025 - Gazze'deki Nuseyrat mülteci kampında Filistinli bir çocuk yemek sırasında. UNICEF'in küresel sözcüsü James Elder, Gazze'de kıtlığın çok kadar yakın olduğunu ve kıtlık başladığında yardımların ulaşması için çok geç olacağını, bunun sonucunda kitlesel ölümlerin yaşanacağı uyarısında bulundu. Filistin topraklarında yaşananları "korkunç" diye niteleyen Elder, bu kadar çok çocuğun öldürülmesinin artık şoke edici olmaktan çıktığını söylerken, "Artık trajedi içinde yaşamaktan öteye geçtik. Biz de bu trajedinin suç ortağıyız" dedi. Birleşmiş Milletler, İsrail'in 11 haftadır sürdürdüğü abluka nedeniyle Gazze'nin 2,3 milyonluk nüfusunun çoğunun kıtlık riski altında olduğunu ve akut yetersiz beslenme sorunu yaşayan küçük çocukların oranının neredeyse üç katına çıktığını açıkladı. (Eyad Baba/AFP)

• 24/30

  10 Haziran 2025 - Avusturya'nın güneydoğusundaki Graz kentinde, okulda meydana gelen silahlı saldırıda en az 10 kişinin hayatını kaybettiği okulun yakınındaki geçici anma yerine mumlar bırakıldı. Avusturya Başbakanı Christian Stocker, eski bir öğrencinin gerçekleştirdiği silahlı saldırının ardından üç günlük ulusal yas ilan etti. Graz Belediye Başkanı Elke Kahr, saldırganın da öldüğünü açıkladı. Polis, saldırganın 21 yaşında olduğunu, iki silahla saldırıyı gerçekleştirdiğini ve sonrasında okulun tuvaletinde intihar ettiğini bildirdi. (Georg Hochmuth/AFP)

• 25/30

  9 Haziran 2025 - İsrail güçlerinin Gazze'ye giden yardım gemisi Madleen'i durdurmasının ardından Aşdod Limanı'nda toplanan protestocular Filistin bayrağı ve pankartlarla eylem yaptı. İsveçli aktivist Greta Thunberg'ün de içinde bulunduğu, Gazze Şeridi'ne yönelik deniz ablukasını kırmaya çalışan yardım gemisi Madleen bugün İsrail tarafından alıkondu. Filistin yanlısı Özgürlük Filosu Koalisyonu tarafından işletilen gemi, Gazze'ye yardım götürerek bölgedeki insani kriz hakkında uluslararası farkındalığı artırmayı amaçlıyordu. İsrail Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada İsrail ordusunun gemiyi alıkoyduğu ve aktivistlerin ülkelerine gönderileceği söylendi. Yolcuların iyi durumda olduğu belirtilirken gemi için "ünlülerin özçekim yatı" ifadeleri kullanıldı. (Maya Levin/AFP)

• 26/30

  7 Haziran 2025 - Ukrayna'nın Harkiv kentinde Rusya'nın drone saldırısı sonucu binalar hasar gördü. Rusya'nın gece ve sabah saatlerinde Ukrayna'ya düzenlediği saldırılarda üç kişinin hayatını kaybettiği, 21 kişinin de yaralandığı bildirildi. Rus yetkililer de Ukrayna'nın Moskova'ya düzenlediği drone saldırısı sonucu iki kişinin yaralandığını açıkladı. İstanbul'da yapılan son barış müzakeresinde taraflar daha fazla esir takası yapma üzerinde anlaşmıştı. Öte yandan Kremlin'den bugün yapılan açıklamada Kiev'in takası süresiz olarak ertelediği öne sürüldü. Ukrayna ise bu iddiayı yalanlayarak Moskova'ya "kirli oyunlar oynamayı" bırakma çağrısı yaptı. (Vitalii Hnidyi/Reuters)

• 27/30

  6 Haziran 2025 - Gazze'nin Deir el-Balah bölgesindeki Filistinliler, İsrail bombardımanı sonucu yıkılan bir caminin yıkıntıları yanında bayram namazını kılıyor. Dünya çapındaki Müslümanlar bugün Kurban Bayramı'nı kutlarken, Gazze'de yıkılmış camilerin yanında kılanan namazlar kameralara yansıdı. İsrail ordusunun, Kurban Bayramı'nın ilk gününde Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda 19 Filistinli hayatını kaybetti. Han Yunus'un Batn es-Semin, Kizan en-Neccar, Satr el-Garbi, Ketibe bölgelerinin yanı sıra Refah kentinin doğusundaki bölgelere de yoğun topçu saldırıları düzenlendiği bildirildi. (Abdel Kareem Hana/AP)

• 28/30

  5 Haziran 2025 - Filipinler'in başkenti Manila'daki Pasig Nehri'ndeki kirlilik, Dünya Çevre Günü'nde drone görüntülerine yansıdı. 1973'ten beri 5 Haziran'ı Dünya Çevre Günü olarak kutlayan Birleşmiş Milletler, bu yıl plastik kirliliğine odaklanmaya karar verdi. BM Çevre Programı'na göre dünya çapında her yıl en az 400 milyon ton plastik üretiliyor ve bunların yüzde 10'undan azı geri dönüştürülüyor. Plastikler ve onların parçalanmasıyla oluşan mikroplastikler doğayı, insan ve hayvan sağlığını tehdit ediyor. Bir kişinin yılda en az 50 binden fazla plastik parçacığı tükettiği tahmin ediliyor. (Eloisa Lopez/Reuters)

• 29/30

  4 Haziran 2025 - Mısır'da Kurban Bayramı öncesinde Giza'nın kuzeydoğu banliyölerindeki Burkaş deve pazarında çocuklar develerin yanında. Ülkenin dört bir yanından gelen Mısırlılar, kurbanlık deve almak için pazara akın ediyor. Yaklaşık 25 dönümlük alana kurulu pazar, 1995’ten bu yana hem Mısır’ın tek deve pazarı hem de Arap dünyası ve Ortadoğu’nun en büyüğü olma özelliğini taşıyor. Develer hacmine göre fiyatlandırılırken, fiyatlar 30 bin ila 180 bin Mısır lirası (yaklaşık 23 bin TL ila 141 bin TL). Develerin ortalama ağırlıklarınınsa 300 kilogram civarında olduğu belirtiliyor. (Khaled Desouki/AFP)

• 30/30

  4 Haziran 2025 - Brezilya Milli Takımı antrenörü Carlo Ancelotti, Sao Paulo'da takımı 2026 FIFA Dünya Kupası elemelerine hazırlıyor. Brezilya, 5 Haziran'da Ekvador'la maça çıkacak. 65 yaşındaki tecrübeli teknik direktör, Real Madrid'le üçer Şampiyonlar Ligi, UEFA Süper Kupa ve ikişer FIFA Kulüpler Dünya Kupası, LaLiga, İspanya Kral Kupası ile İspanya Süper Kupa sevinci yaşadı. Brezilya Futbol Federasyonu Başkanı Ednaldo Rodrigues, İtalyan çalıştırıcının takımın başına getirildiği duyurulurken, "Ancelotti'yi Brezilya’nın başına getirmek, yalnızca stratejik bir hamle değil. Bu adımla, podyumun en üst basamağını geri almaya kararlı olduğumuzu tüm dünyaya ilan etmek istiyoruz. O, futbol tarihinin en büyük teknik direktörlerinden biri ve artık gezegenin en iyi milli takımına liderlik edecek. Onunla birlikte Brezilya futbolu için yeni ve görkemli bir dönemi başlatacağız" diye konuşmuştu. (Nelson Almeida/AFP)

Sivil-asker ilişkileri ve MGK

Milli Güvenlik Kurulu, Türkiye'de sivil-asker ilişkilerinin hem kurumsal görünürlüğü hem de siyasal etkisi bakımından merkezî bir konumda yer alır.

MGK, sadece bir güvenlik koordinasyon organı değil; aynı zamanda askerî bürokrasinin sivil siyaset üzerindeki etkisini sürdürebildiği meşru bir platform olarak işlev görmüştür.

Bu özelliğiyle MGK, Türkiye'de demokrasinin kurumsallaşması önündeki temel yapısal sınır çizgilerinden biri olarak da değerlendirilmiştir.

Samuel Huntington'ın klasik sivil-asker kuramında öne sürdüğü "nesnel denetim" ve "öznel denetim" ayrımı çerçevesinde MGK'nın işlevi incelendiğinde, Türkiye örneği özgün bir karma model sunar.

Öznel denetimin -yani askerin siyasete doğrudan katılımının- MGK üzerinden kurumsallaştırıldığı, ancak bu katılımın zaman zaman nesnel denetim alanlarını aşarak karar alma süreçlerini belirlediği görülmektedir.

Bu durum, özellikle 1982 Anayasası sonrasında MGK'nın yürütme içindeki konumunun güçlendirilmesiyle daha da belirginleşmiştir.

MGK'nın kararlarının "öncelikle dikkate alınması" zorunluluğu, sivil iktidarın askerî tercihler karşısında manevra alanını sınırlayan bir faktöre dönüşmüştür.

MGK'nın sivil-asker ilişkilerindeki belirleyici rolü, yalnızca anayasal düzenlemelerle değil, aynı zamanda "devlet aklı" kavramı etrafında şekillenen güvenlik kültürüyle de ilişkilidir.

Bu kültür, askerin devleti koruma görevini yalnızca dış tehditlere karşı değil, sivil siyasi iktidarların olası sapmalarına karşı da bir tür vesayet sorumluluğu olarak görmesine zemin hazırlamıştır.

MGK ise bu vesayetin kurumsal görünümüdür. 28 Şubat süreci, bu açıdan MGK'nın askerî iradeyi sivil siyaset üzerinde nasıl yapılandırabildiğine dair çarpıcı bir örnek sunar.

O dönemde Kurul'un kararları, hükümetin sadece politikalarını değil, meşruiyetini de sorgulayan bir mekanizma olarak çalışmıştır.

Nitekim MGK, 15 Temmuz 2016 darbe girişiminin ardından yeniden güvenlik siyaseti içinde merkezî bir aktör haline gelmiş; yeni tehdit algılamaları karşısında, askerî ve sivil unsurların yeniden harmanlandığı bir yapı olarak sahneye çıkmıştır.

Bu süreçte Kurul, sivil iradenin güçlenmesi söylemi altında yeniden güvenlikçi bir refleksle çalışmaya başlamış, özellikle "FETÖ tehdidi" ve terörle mücadele gibi başlıklarda belirleyici konumunu korumuştur.

Böylece sivil-asker ilişkilerinde form değişse de içerik düzeyinde güvenlik bürokrasisinin etkisi devam etmiştir.

Güncel dönemde MGK: İmaj mı, güç mü?

15 Temmuz 2016'daki darbe girişimi, Türkiye'de güvenlik mimarisinin köklü biçimde yeniden şekillendirilmesine yol açmıştır.

Bu dönemde güvenlik kurumları sadece organizasyonel açıdan değil, aynı zamanda algısal düzeyde de yeniden konumlandırılmış; devletin bekasıyla özdeşleşen bir güvenlik söylemi toplumsal ve siyasal alanı kuşatmıştır.

Milli Güvenlik Kurulu da bu yeniden yapılanmanın içinde konumunu muhafaza etmekle kalmamış, "yeniden anlamlandırılan devlet aklı"nın görünür yüzlerinden biri hâline gelmiştir.

MGK'nın bu süreçteki rolü, iki farklı okumaya açık bir karakter taşımaktadır.

Bir yandan Kurul, anayasal ve yasal sınırlar içerisinde kalmaya özen gösteren, danışma ve koordinasyon işlevini vurgulayan bir kurum görüntüsü sunar.

Bildirilerinde sıklıkla "devletin bekası", "milli birlik ve beraberlik", "bölgesel tehditler" ve "terörle mücadele" gibi temalar ön plandadır.

Bu bağlamda Kurul, belirli güvenlik politikalarının gerekçelendirilmesinde "üst akıl" referansı olarak işlev görmektedir.

MGK bildirilerinin içerik analizi yapıldığında, 2016 sonrası dönemde özellikle beka söyleminin merkezî hâle geldiği görülür.

Bildirilerde FETÖ, PKK, YPG, DEAŞ gibi tehdit unsurlarının altı çizilirken, bu tehditlerin yalnızca güvenliğe değil, aynı zamanda toplumsal bütünlüğe, ekonomik yapıya ve hatta kültürel dokulara yöneldiği vurgulanır.

Bu tür söylemler, klasik askerî tehdit algısından ziyade, "sivil alanın güvenlikleştirilmesi"ni ima eden çok katmanlı bir güvenlik yaklaşımını yansıtır.

MGK bu noktada yalnızca bir politika belirleyicisi değil, aynı zamanda bir "ulusal güvenlik anlatısı"nın üreticisi konumundadır.

Diğer yandan, kamuoyundaki algı açısından bakıldığında MGK'nın son yıllarda bir imaj kurumu hâline geldiğine dair yorumlar da artmaktadır.

Özellikle Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi'ne geçişle birlikte tüm güvenlik bürokrasisi cumhurbaşkanı etrafında yeniden organize edilmiş; Savunma Sanayii Başkanlığı, İstihbarat Koordinasyon Kurulu ve Güvenlik Zirvesi gibi yapılar MGK'nın işlevlerini kısmen paylaşır hâle gelmiştir.

Bu gelişmeler MGK'yı, koordinasyon işlevini sembolik düzeyde yerine getiren, fakat fiilî karar alma süreçlerinde ikinci planda kalan bir yapıya dönüştürmüş görünmektedir.

*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.